فابین راهبرد

زیردریایی های کوچک کلاس غدیر نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز به دلیل طراحی خاص خود، به شکل بسیار مطلوبی برای منطقه خلیج فارس مناسب هستند و توانایی عملیاتی بالایی را در اختیار نیروی دریایی ارتش می گذارند. البته در طراحی این زیردریایی و برنامه های ارتقاء آن، شرایط اقلیمی دریای عمان نیز در نظر گرفته شده است.

خط تولید این زیردریایی در شهریور ماه 1385 افتتاح شده و جمع زیادی از رشته های دانشگاهی در طراحی و ساخت زیردریایی غدیر به کار گرفته شده اند که شامل مکانیک، الکترونیک، فیزیک، ناوبری، مخابرات، رایانه، تسلیحات، شیمی، اقیانوس شناسی، هیدرولیک و نیوماتیک بوده که حاصل فعالیت آنها سامانه های گوناگونی مانند سامانه هیدرولیک، سامانه هوای پرفشار، سامانه تقسیم آب، کنترل هیدرواستاتیک، تصفیه و تهویه هوا(جذب دی اکسیدکربن و تأمین اکسیژن)، سامانه خاموش کردن آتش، نجات خدمه و سامانه های تولید تولید توان شامل موتور دیزل برای سطح آب و موتور الکتریکی در زیر آب است.

زیردریایی ایرانی غدیر

غدیر برای آبهای خلیج فارس و دریای عمان طراحی شده و داری قابلیت بالا در غوص و صعود و مانور است؛ تنها در مدت 30 ثانیه از اسکله جدا شده و از این نظر توانایی بالایی در ورود به حالت عملیاتی دارد. این زیردریایی 29 متری که جابجایی آن 115 تن است قابلیت قرارگیری در بستر دریا را دارد و در این وضعیت سامانه های راداری توانایی ردگیری آن را ندارند .این زیرسطحی کاملا بومی که عرض بدنه آن حدود 2 متر و 75 سانتیمتر است قابلیت شلیک اژدر از دو مقر جلویی، رهاسازی انواع مین دریایی، حمل نیروهای تکاور و موشک های دوش پرتاب را داشته و امکانات لازم برای خروج نیروهای غواص در زیر آب برای اجرای عملیات در آن قرار داده شده است. اخیرا نیز اعلام شده که توانایی شلیک موشک کروز نیز برای این زیردریایی تعریف و عملیاتی شده است که اتفاق بزرگ و مهمی برای ارتقاء توان رزمی آن محسوب می شود.

موتورهای ؛ BLDCقلب جدید غدیر ایرانی

اما آنچه به آب اندازی 2 فروند از این زیردریایی را برجسته از موارد گذشته می کند، سخنان رییس سازمان صنایع دریایی است که درباره سیستم الکترونیکی جدید زیردریایی های غدیر صحبت کرده که حقیقتا یک گام رو به جلوی بسیار بلند و مهم برای نیروی دریایی کشورمان محسوب شده و تقریبا ایران را به اولین کشوری در جهان بدل می کند که در زیردریایی های خود به صورت عملیاتی از این فناوری استفاده می کند.

دریادار رستگاری رئیس سازمان صنایع دریایی نیروهای مسلح در خصوص سامانه رانش زیردریایی غدیر گفته است: "به فناوری تولید موتورهای BLDCرسیده ایم که این موتورها بدون جاروبک و ذغال هستند. " این موتورها همچنین در بخش اتوموبیل های برقی و هیبرید، سیستم‌های کنترل حرکت و بخش گرمایش و تهویه نیز کاربرد دارند.

                              نمونه کوچک از یک موتور BLDC با توان 40 کیلو وات

موتورهای BLDC اصطلاحا ( Brushless DC motor ) نوعی از موتورهای سنکرون هستند.  این موضوع به این معنی است که میدان مغناطیسی در روتور و استاتور با یک فرکانس ایجاد می­ شوند. انواع الکترو موتور DC  بدون جاروبک دارای لغزش به آن مفهومی که در موتورهای القایی وجود دارد، نمی ­باشند. موتورهای BLDC در انواع تکفاز، دو فاز و سه فاز وجود دارند.

این موتورها به نسبت موتورهای الکترونیک معمول، از اندازه کوچکتری برخوردار هستند که بزرگ ترین نکته مثبت برای یک زیردریایی خصوصا در اندازه غدیر محسوب می شود. در عین حال این موتور با داشتن اندازه کمتر، راندمان و نیروی بیشتری را نیز تولید می کند و به دلیل نداشتن جاروبک از نمونه های معمول موتورهای الکترونیکی نیز کم صدا تر است. از دیگر مزایای این نوع از موتورها، نیاز بسیار کمتر به تعمیر و نگهداری است که زمان و هزینه های دوره تعمیر و اورهال را شدیدا کاهش می دهد. اگر طبق تعاریف خارجی، نقطه منفی این سامانه قیمت بالاتر آن به نسبت نمونه های قدیمی باشد، در مقابل مزایای این سیستم پیشرانه به صورت خاص و افزایش قابل توجه توان رزم زیر سطحی کشور آن هم در منطقه حساس خلیج فارس و تنگه هرمز مشخصا این هزینه قابل دفاع خواهد بود و صد البته با تولید انبوه، این رقم کاهش خواهد یافت.

نکته جالب دیگر درباره استفاده از این فناوری در زیردریایی غدیر این است که بررسی های مشرق نشان می دهد عملا ایران اولین کشوری است که به صورت عملیاتی در زیردریایی های دیزل الکترونیک از این فناوری بهره می برد. تنها در سال 2008 میلادی شرکت انگلیسی BMT Defence Services از جمله شرکت های پیشروی این کشور که سابقه حضور در طراحی ناوهای هواپیمابر کلاس ملکه الیزابت، ناوشکن های تایپ 45 و ناوهای محافظ تایپ 31 را دارد طرح یک زیردریایی دیزل الکترونیک سنگین به وزن حدود 3500 تن به اسم کلاس Vidar-36 را رونمایی کرد که توانایی حضور در ماموریت های طولانی در اقیانوس ها و ماندن یک سره به مدت 4 هفته در زیر آب را داشت و از موتورهای سری BLDCبه قدرت 6 مگاوات استفاده می کرد.

 این زیردریایی در حقیقت یک واسط بسیار سنگین برای پر کردن فاصله بین زیردریایی های دیزل الکترونیک سبک تر و زیردریایی های اتمی بود که عمدتا وزن آن از 5 هزار تن به بالا به حساب می آمد.

نمایه گرافیکی زیردریایی Vidar-36

در هر حال به نظر می رسد اکنون جمهوری اسلامی ایران موارد بسیار زیادی را از طراحی و تولید غدیر در بحث پایه های علمی ساخت این نوع از زیردریایی های آموخته است و از حالا به بعد باید منتظر نسل جدید زیرسطحی های ایرانی یعنی فاتح باشیم که به نظر با ترکیب فناوری های BLDC و AIP یک شکارچی خاموش در اعماق اقیانوس ها باشد. در عین حال، زیردریایی که یک روز، مخالفان جمهوری اسلامی، به آب اندازی آنرا به تمسخر گرفته و قابلیت های عملیاتی اش را زیر سوال می بردند، اکنون می تواند بدون رصد و شناسایی، از زیر ناو هواپیمابر آمریکا بگذرد، توان شلیک موشک و اژدر داشته باشد و قابلیت های کف نشینی خود در خلیج فارس و دریای عمان را عیان سازد؛ همان چیزی که دهه ها بود، قدرت های غربی از دستیابی کشورمان به آن می ترسیدند.

البته این متن در بعضی موارد تایید _وبلاگ یاددداشتهای یک ایرانی_ نیست.!!